Schoonoord is in 1854 gesticht, na de aanleg van het Oranjekanaal. De eerste bewoners waren dan ook kanaalgravers afkomstig uit Smilde. De naam werd bedacht door de vervener Klijn en verwijst naar schoon in de betekenis van mooi. Het vlakbij gelegen Schoonloo heeft waarschijnlijk ook invloed gehad op het bedenken van de naam. Later, tijdens de ontginning van Odoornerveen, kwamen er ook veenwerkers naar Schoonoord. Het dorp groeide snel uit tot een compleet dorp met kerken, scholen, winkels, etc. Na de tweede wereldoorlog kwam de woningbouw flink op gang en heeft het dorp zich aan beide zijden van het Oranjekanaal ontwikkeld. Nu is Schoonoord een dorp met een modern zorgcentrum en allerlei maatschappelijke voorzieningen.

In het dorp is Het Ellert en Brammertmuseum een openluchtmuseum over de cultuurhistorie van Zuid-Oost Drenthe.